Nguyễn Công Trứ (1778-1858), một vị quan lớn của triều Nguyễn, một nhà thơ kiệt xuất của nước ta ở thế kỷ 19 đã từng nói về vị trí của một học giả, của một con người giữa thiên hạ là “danh sĩ .làm gì có núi sóng”; nếu “Không có công, thời tan cỏ cây”.

Chỉ phường có túi cơm, hầu như ai cũng muốn lập gia đình, cũng muốn công danh. Tuy nhiên, động lực của mọi người là khác nhau. Có người hiểu danh, nhưng có người tham danh.

“Hiếu” có nghĩa là quý mến, kính trọng.

Hiếu kính, biết ơn cha mẹ, hết lòng phụng dưỡng là hiếu thảo. Siêng năng, chăm học là hiếu học. Hiếu thảo và hiếu học có nghĩa là tốt đẹp.

Ngược lại, hiếu (có tư tưởng tham danh lợi), hiếu (thích tranh đấu, tranh đấu), bất hiếu (thích mê gái đẹp), sát (thích giết chóc), hung dữ. giành giật (hơn người), bất hiếu (thích tỏ ra rắc rối),… – đều có nghĩa xấu.

“ham” nghĩa là gì? – Tham là ham muốn, muốn đến mức không còn biết phân biệt đáng và không đáng, nên từ không, gần như là bản năng; như tham của cải, tham danh vọng, cá đói mồi, v.v.

Từ “hao” gần nghĩa với từ “ham”. Tham lam có nghĩa là rất tham lam, thích đến mức hầu như không còn ý nghĩa gì khác, thật đáng chê trách; như ham danh, ham sắc, ham của, ham chuyện v.v… Vì “khát” là “ham”

Trong cuộc sống, chúng ta thường bắt gặp đủ loại người nổi tiếng và nổi tiếng. Những việc làm “ồn ào” của họ khiến nhiều người khó chịu. Danh vọng thường đi liền với lợi nhuận; tham lam rốt cuộc vẫn là tham lam. Có danh, có địa vị thì được nhiều bổng lộc, vàng bạc. Những kẻ bất hiếu, tham danh, tài năng có hạn, nhân đức bị bôi nhọ, méo mó; và lòng tham thì vô độ.

Những kẻ hám danh và tham lam không từ bỏ bất cứ thủ đoạn nào như dùng bằng giả, dùng bằng giả, chạy phần thưởng, chạy chức, hòng moi móc tiền của nhà nước, móc túi nhân dân. Vì tham danh lợi, hễ thấy lời, thấy vàng, thấy đô là lao vào như con bạc khát mồi, con thiêu thân lao vào ánh sáng. Không có tài, không có đức nhưng những kẻ tham lam, tham lam lại dùng đủ mọi chiêu trò ma quái để lừa gạt đồng loại. Thực chất là bản chất “Thấy chút đồng là nổi máu tham” nhưng chúng lại rất giỏi diễn trò về sự trong sạch, về cần, kiệm, liêm chính,… để lừa bịp đồng loại.

Một Phó Bí thư Tỉnh ủy lấy mấy nghìn USD của công để mua bằng giả; Bằng tiến sĩ nước ngoài giả bỏ túi trong vòng 6 tháng, bằng thật, “nhanh hơn tên lửa” Một trưởng ban tuyên giáo Tỉnh ủy làm ra mọi giấy tờ giả, hồ sơ giả để kiếm huân chương Lao động đeo bám. vào ngực cho than ôi! Chủ tịch huyện sao “ăn đất lành”! Bộ mặt của một tên lính đánh thuê đã bị vạch trần, tay bị còng, bị đẩy vào nhà đá và ngồi “bung hàng” suốt nhiều năm! Và biết bao nhiêu quan chức tham danh, tham lợi, làm điều sai trái vẫn chưa bị vạch mặt!

“Mưa mau, dối mau”, “đầu hở đuôi”, “nói dối chín ngày phải hối”, “tham thì chết”,… là những câu tục ngữ nói lên hậu quả bi thảm của sự dối trá, gian dối. thói quen của những kẻ tham lam, tham lam.

Chạy chức, chạy chức vì tham danh lợi. Ngày xưa các quan cố chạy trốn chủ, cố lo cho quan trên để lấy phẩm cửa, huân chương, nên vênh mặt lắm! Cán bộ tha hóa hiện nay, hoặc chạy chức, chạy bằng giả, chạy theo phần thưởng, để thăng tiến bản thân và mải mê với cuộc sống mà vinh danh bản thân và gia đình. Những kẻ đó đều đáng khinh.

Thế giới rất công bằng và minh bạch. Người có tài, có đức mà lập được công danh thì được nhân dân mến phục, tôn vinh. Ngô Bảo Châu, sinh năm 1972, năm 2010, ở tuổi 38, được nhận giải thưởng Fields – được coi là “Nobel Toán học”. Ông được nhân dân và báo chí ca ngợi, Đảng và Nhà nước ta kính trọng. Các bạn đã làm rạng rỡ đất nước và con người.

Phải tu thân, luyện trí, rèn đức mới có thể lập công danh, lập nghiệp. Tham danh, hám lợi, tha hóa trong lối sống và nhân cách sẽ bị đồng loại khinh rẻ. Hai chữ “xuất – hành” là phương châm hành xử của ông cha ta, của những bậc hiền tài. Khi thời cơ đến, hãy đem tài năng của mình phò vua, giúp nước, lưu danh. Khi không có thời gian thì lui về mái tranh, bên suối rừng, làm bạn với trăng thanh gió mát. Nguyễn Trãi xưa đã ẩn cư ở Côn Sơn, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã dựng Bạch Vân Am, Trung Tân quán. Không có thuốc chữa cho năm sinh, mua chức, bán quyền, không về hưu! Người có tài có đức biết cái lý của “ra – xử”. Còn những kẻ tham lam, tham lam làm sao biết được! Tính cách như lợn, lòng dạ như sói, cầy hương làm sao biết xấu hổ?

Xã hội và đất nước đang đổi thay từng ngày. Bà con ra sức làm ăn, kinh doanh để làm giàu chính đáng, góp phần làm cho đất nước phồn vinh, nhân dân ấm no hạnh phúc. Trong hoàn cảnh đó, trong xu thế đi lên của lịch sử, thật đáng bàn về danh lợi để rút ra bài học làm người, để mỗi chúng ta phấn đấu, tu dưỡng và sống tốt đẹp hơn.